مرض قند یا دیابت مرضى است كه بواسطه زیاد شدن مقدار قند خون تولید می شود. در این حالت لوزالمعده، ماده ی انسولین را كه باعث سوختن قند می شود به مقدار كافى تولید نمی كند و لذا مقدار قند خون كه یك گرم در هر لیتر است افزایش می یابد. عوارض آن عبارتست از پیدایش قند در ادرار و زیاد شدن ادرار. هر اندازه قند زیادتر شود، ادرار هم بیشتر می شود، بطور یكه ادرار بیمار مبتلا به دیابت تا سه برابر ادرار شخص سالم می رسد. بیمار بیش از حد معمول غذا می خورد و آب زیاد می آشامد. حس گرسنگى سیر نشدنى در او پیدا می شود. همیشه خسته و ناتوان می باشد و كم كم لاغر می شود. دارو درمانی در دیابت یک از روش های درمانی است ولی براى معالجه این مرض هنوز داروى مخصوصى ساخته نشده و بیمار باید به رژیم غذایى عمل كند و از خوردن مواد قندى و نشاسته‌اى بپرهیزد.
دیابت انواع مختلفی دارد، ازجمله دیابت نوع یک و دو و دیابت بی مزه. به کمک روش های مختلف درمان دیابت بی مزه، نوع یک و دو ، بیماران می‌توانند زندگی روزانه خود را به روال طبیعی ادامه دهند.
علائم افزایش قند خون
اين علائم ممکن است به طور ناگهاني اتفاق بيافتند. علائم همچنين از هر شخص به شخص ديگر مي تواند متغير باشد و از طرف ديگر به ميزان قند خوني که معمولا بيمار داشته بستگي دارد. اما به هر حال به طور کلي اين علائم و نشانه ها را به دو دسته تقسيم مي کنيم :
- علائم عصبي :
مانند ناتواني در تمرکز، احساس سبکي سر، گيجي، کاهش حافظه، بي حسي لب و زبان، بريده بريده صحبت کردن ، رفتارهاي بي منطق يا تهاجمي، دو بيني و خواب آلودگي و… می باشد.
- علائم عمومي:
شامل تعريق، لرز، تپش قلب، عصبانيت، گرسنگي، ضعف، پوست مرطوب، رنگ پريدگی و… می باشد.
در موارد افت شديد قند خون، عملکرد سلولهاي مغزي آنچنان تخريب شده که بيمار به کمک ديگران نياز پيدا مي کند. علائم ممکن است شامل رفتارهاي عدم آگاهي به زمان و مکان، تشنج مشکل از خواب بيدار شدن يا از دست دادن سطح هوشياري باشد.
عوامل
دلایل افزایش قند خون عبارتند از:
- پرخوری
- بی تحرکی
- عصبی شدن
- عفونت
- داروها(دگزامتازون،بتامتازون،هیدروکورتیزون،کورتون های طولانی اثرو…..)
- فراموش کردن دارو با انسولین
گفته میشود که برخی از عوامل مربوط به سبک زندگی در پیشرفت دیابت نوع دو اهمیت دارند، از قبیل: چاقی (طبق تعریف شاخص میزان وزن بدن در رابطه با قد در افراد بالای سی)، نداشتن فعالیت فیزیکی، رژیم غذایی نامناسب، استرس، و شهرنشینی.
کنترل و درمان
اولین قدم درمانی برای دیابت نوع دو، رعایت رژیم غذایی، کاهش وزن و فعالیت‌های ورزشی است. گاهی وقت‌ها این اقدام‌ها نمی‌تواند بیماری را کنترل کند و نیاز به مصرف دارو پیدا میشود.
رژیم غذایی و فعالیت بدنی مهمترین قسمت درمان دیابت است. اگر داروی ضد دیابت لازم باشد معمولا با یک دارو، درمان شروع می شود و براساس مقدار قند خون و علائم بیمار میزان دارو تغییر می کند و در صورت لزوم داروی دوم اضافه میشود.
درمان دیابت نوع یک شامل تزریق انسولین یا استفاده از پمپ انسولین، بررسی مداوم قند خون و محاسبه ی کربوهیدرات است. درمان دیابت نوع ۲ در درجه ی اول شامل کنترل قند خون، مراقبت های دوره ای و معاینات سالیانه همراه با داروهای دیابت، انسولین یا هر دو است.
مراقبت های دوره ای
- مراجعه به پزشک هر 2تا 3 ماه
- اندازه گیری هموگلوبین ای وان سی هر 2 تا 3 ماه
- کنترل فشار خون در هر ویزیت
- اندازه گیری چربی خون بطور دوره ای
- بررسی کبد و کلیه های بیمار در هر مراجعه
معاینات سالیانه
- معاینه چشم پزشکی
- نوار قلب و درصورت لزوم اکو و تست ورزش
- آزمایش ادرار 24 ساعته از نظر میکروآلبومین
- معاینه پا توسط پزشک
- معاینه دندان پزشکی
دارو درمانی در دیابت یکی از روش های درمان این بیماری است که برای درمان قند خون و پایین آوردن گلوکز در بیماری دیابت استفاده می‌شوند. به جز انسولین، اگزناتید، لیراگلوتاید، پرالینتاید همه این داروها خوراکی هستند و بنابراین با اسامی داروهای هایپوگلایسمیک خوراکی یا ضدهایپرگلایسمی خوراکی نیز نامیده می‌شوند. تفاوت‌های اساسی بین داروهای ضد دیابت وجود دارد و انتخاب هر یک بر اساس ماهیت و مرحله بیماری است.
دارو
داروهای کاهنده قند خون عبارتند از:
- متفورمین (Metformin)
متفورمین طریق کاهش مقدار قندی (گلوکز) که از کبد به درون جریان خون آزاد می شود، باعث کاهش قند خون می شود. همچنین، حساسیت سلول های بدن به انسولین را افزایش می دهد (به طوری که گلوکز بیشتری از جریان خون به درون سلول ها می رود). همجنین، متفورمین خطر عوارض دیگر دیابت مانند قلب حمله و سکته مغزی را کاهش می دهد.
متفورمین معمولا به عنوان اولین قرص توصیه می شود، البته اگر سطح قند خون با اقدامات تغییر شیوه زندگی کنترل نشود. این دارو خصوصا برای افرادی که اضافه وزن دارند مفید است، و نسبت به دیگر داروهای کاهنده قند خون باعث افزایش وزن نمی شود. مزیت دیگر متفورمین این است که باعث پایین افتادن بیش از حد قند خون (هیپوگلیسمی) نمی شود، مشکلی که در اثر مصرف دیگر قرص های کاهنده گلوکز ایجاد می شود. شما همچنین می توانید متفورمین را همراه با دیگر قرص های کاهنده قند خون مصرف کنید، البته اگر مصرف تنها یک قرص قند خون را کنترل نکند.
در ابتدای مصرف متفورمین، برخی از افراد احساس بیماری یا اسهال خفیف دارند. در صورتی که در ابتدا دوز پایین مصرف کنید و به تدریج در طی چند هفته دوز را بالا ببرید احتمال بروز این علایم کمتر است. این عوارض در طی زمان کاهش می یابد. احتمال بروز سایر عوارض جانبی نادر است.
- آكاربوز (AKARBOZ)
قند ناشتاي يكسري از بيماران در اول صبح نرمال مي باشد ولي دو ساعت بعد از غذا ميزان قندشان بشدت بالا مي رود.ممكن است اين بيماران رژم غذايي اشان را رعايت نكرده باشند. اين دست از بيماران ممكن است رژيم غذايي خود را هم رعايت كنند ولي باز هم قند خون آنها افزايش پيدا مي كند كه در اين وضعيت از داروي ديگري به نامآكاربوز استفاده مي كنيم. ويژگي بارز آكاربوز اين است كه باعث مي شود جذب گلوكز و قند در روده به تاخير بيفتد، يعني سبب مي شود كه گلوكز و قند آرام آرام و با تاخير طي چند ساعت جذب شوند و در نتيجه نمي گذارد كه يك افزايش شديد قند خون بعد از مصرف غذا براي اين بيماران بوجود آيد.
آکاربوز با به تأخیر انداختن جذب کربوهیدرات ها (که به گلوکز شکسته می شود) از روده عمل می کند. بنابراین، می تواند میزان حداکثری قند خون را که ممکن است بعد از غذا اتفاق می افتد کاهش دهد. این دارو به عنوان یک گزینه درمانی است، اگر شما قادر به استفاده از قرص های دیگر برای کنترل سطح قند خون نیستید. همچنین می توان این دارو را همراه با سایر قرص های پایین آورنده قند خون مصرف کرد. با این حال، بسیاری از مردم با مصرف آکاربوز دچار عوارض جانبی مربوط به روده از قبیل نفخ، باد، و اسهال می شوند.
- انسولین (Insulin)
تزریق انسولین قند خون را پایین می آورد. فقط برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیاز به انسولین دارند. اگر سطح قند خون با مصرف قرص کنترل نشود، انسولین تجویز می شود. دوز و نوع انسولین تجویزی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. گاهی اوقات انسولین به تنهایی استفاده می شود. با این حال، گاهی اوقات همراه با قرص (مانند متفورمین یا سولفونیل اوره) مورد استفاده قرار می گیرد.
افزایش وزن از عوارض جانبی شایع است. اگر انسولین در ترکیب با یک قرص کاهش گلوکز مانند متفورمین تجویز شود احتمال افزایش وزن کاهش می یابد. هیپوگلیسمی عارضه احتمالی است.
- گلوتازون
گلوتازون یک داروی پایین آورنده قند خون با ساختمان تيازوليدين ديون (thiazolidinedione) است که برای اعمال اثرات خود به وجود انسولین احتیاج دارد. این دارو در محیط باعث کاهش مقاومت به انسولین می شود. همچنین برون ده گلوکز کبدی را کاهش می دهد. این دارو یک آگونیست پرقدرت و اختصاصی برای PPARg (peroxisome proliferator activated receptor gamma) می باشد. فعال شدن گيرنده های هسته ای PPARg منجر به فعال شدن نسخه برداری از ژن هایی می شود که در کنترل متابولیسم گلوکز و لیپید نقش دارند. در مدلهای حیوانی دیابت، این دارو هیپرگلیسمی، هیپرانسولینمی و هیپرتری گلیسیریدمی که شاخصهای مقاومت به انسولین در دیابت نوع دوم هستند را کاهش می دهد.
تغییرات متابولیکی القا شده توسط این دارو میزان پاسخ دهی را در بافتهای وابسته به انسولین افزایش می دهد. برخلاف دسته سولفونیل اوره این دارو تاثیری در ترشح انسولین ندارد.
- مهارکننده های دی پپتیدیل پپتیداز ۴ (DDP4)
این داروها به عنوان افزایش دهنده های اینکرتین نیز شناخته می شوند. این گروه شامل لیناگلیپتین (linagliptin)، ویلداگلیپتین (vildagliptin)، سیتاگلیپتین (sitagliptin) و ساکساگلیپتین (saxagliptin) است. این داروها با با افزایش اثرات اینکرتین سطح قند خون را کاهش می دهند. اگر سطح هموگلوبین گلیکوزیله (Hb A1c) همچنان بالا باشد، ممکن است یکی از این داروها را به همراه متفورمین یا سولفونیل اوره، و یا حتی با هر دو تجویز کنند.
عوارض جانبی نادر و معمولا خفیف است. عوارض جانبی ممکن است شامل احساس بیماری یا داشتن باد (نفخ شکم) باشد. مصرف vildagliptin همراه با اختمال خطر جزئی آسیب کبدی است. بنابراین، باید یک تست عملکرد کبد قبل از شروع مصرف دارو و سپس در فواصل منظم داشته باشید.
داروهای دیگری هم جهت کاهش میزان فشار خون تجویز می شود. نکته ای که باید به آن توجه شود این است که این داروها براساس نوع دیابت و تحت نظر پزشک تجویز می شود.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)
