[sbu_post_image]
بیرون زدگی دیسک پشتی چیست؟
فتق و بیرون زدگی دیسک پشتی شایع نمی باشد و تنها نیم درصد موارد بیرون زدگی دیسک بین مهره ای را شامل می گردد. دیسک های بین مهره ای پشتی موجب راستی قامت گردیده و وزن بالا تنه را تحمل می نمایند. از آنجائیکه جسم مهره ای پشتی در قسمت عقب بلندتر از قسمت جلویی می باشد، به همین دلیل مختصری به سمت جلو در ستون مهره دیده می شود که منجر به قوز خفیف طبیعی در ستون فقرات پشتی می گردد.
فیلم درمان بیرون زدگی دیسک کمر توسط دکتر فصیحی
دیسک های مهره های پشتی درازتر و مستحکم تر از دیسک های گردنی و کمری می باشد زیرا ارتباطات محکمی بین دنده ها و جناغ با مهره های پشتی وجو دارد. به همین دلیل بیرون زدگی دیسک پشتی نادر می باشد. احتمال صدمه به دیسک بین مهره ای در حرکاتی که همزمان چرخیدن و به جلو خم کردن ستون فقرات وجود دارد بیشتر است و این دلیل دیگری بر نادر بودن بیرون زدگی دیسک پشتی می باشد زیرا در حرکت رو به جلوی فقرات پشتی محدودیت وجود دارد. در مواردیکه بیرون زدگی دیسک پشتی رخ می دهد، احتمال صدمه به نخاع بیشتر است. زیرا کانال نخاعی در فقرات پشتی، فضای خالی کمتری دارد و نیز نخاع به دیسک پشتی نزدیک تر می باشد. ضمناً خونرسانی نخاع پشتی از شریان های مربوط به فقرات کمری و گردنی می باشد و احتمال خونرسانی کمتر به نخاع وجود دارد. (به خصوص در فقرات پشتی T4-T9)
علائم و نشانه ها
الف) درد، درد شایعترین علامت بوده و در 60% این بیماران وجود دارد. کیفیت و محل درد بستگی به محل بیرون زدگی دیسک و وجود یا فقدان صدمه عصبی ( عصب سیاتیک ) یا نخاعی دارد. در صورتیکه صدمه ی ریشه ی عصب یا نخاع وجود نداشته باشد، درد ناشی از بیرون زدگی دیسک در محل فقرات پشتی و به صورت مبهم احساس می گردد. بیرون زدگی دیسک در فقرات پشتی بالایی، دردهایی شبیه به بیرون زدگی دیسک گردنی ایجاد می نمایند ولی بیرون زدگی دیسک در فقرات پشتی پایینی می تواند با درد فقرات کمری اشتباه گردد. در بیرون زدگی دیسک فقرات پشتی، درد می تواند به سینه، شکم، کشاله ی ران و پهلوها انتشار یابد. بنابراین ممکن است با بیماری های قلبی، ریوی، معده، پانکراس (لوزالمعده)، فتق، کیسه ی صفرا و کلیه ها اشتباه گردد. در صورتیکه بیرون زدگی دیسک منجر به فشار بر روی ریشه ی عصب پشتی گردد، منجر به درد انتشاری به جلوی قفسه ی سینه یا پهلوها می گردد. کیفیت درد به صورت سوزشی، خنجری، یا برق گرفتگی و به صورت متناوب یا دائم می تواند بروز نماید. در صورتیکه بیرون زدگی دیسک پشتی منجر به صدمه و فشار بر نخاع گردد، درد در هر نقطه از بدن، پایین تر از محل بیرون زدگی می تواند خود را نشان بدهد.
ب) ضعف حرکتی: ضعف در یک یا هر دو پا علامت خطرناک و مهمی می باشد و بایستی سریعاً بررسی گردد. در غیر این صورت می تواند منجر به فلج دائمی پاها گردد.
ج) علایم بی اختیاری: در صورت وجود بی اختیاری ادراری یا مدفوع همراه با بیرون زدگی دیسک پشتی و صدمه به نخاع بایستی درمان اورژانسی جراحی انجام گردد.
د) مشکلات حسی: بی حسی یا مورمور (سوزن سوزن شدن) در محل قفسه سینه یا پهلو ها از علایم بسیار کمک کننده می باشد که با احتمال زیاد بیرون زدگی دیسک پشتی را مطرح می کند. تنها در 25% موارد به صورت بی حسی می باشد و 75% موارد به صورت مورمور و اختلالات حسی دیگر وجود دارد.
هـ) ضعف پای درگیر و بی حسی و درد طرف مقابل به دلیل توده های داخل نخاعی پشتی بروز می نماید و بیشتر در بیرون زدگی ناشی از تصادفات دیده می شود.
تشخیص
بوسیله MRI و سی تی اسکن تشخیص انجام شده و تصمیم گیری درمانی انجام خواهد شد.
درمان
استراحت و تجویز داروهای کنترل کننده درد و مسکن ها در اغلب موارد تنها درمان لازم می باشد زیرا بیماری خود محدود شونده بوده و بیرون زدگی در بسیاری از موارد به آهستگی کاهش می یابد و به ندرت احتیاج به جراحی وجود دارد. در مواردیکه درد طولانی و یا غیر قابل تحمل باشد، می توان از تزریقات اپیدورال استفاده کرد که تحت فلوروسکوپی و با کمک ماده ی رنگی انجام می گیرد و می بایست توسط پزشک متخصص انجام گیرد. ضمناً منجر به کوچک شدن دیسک پشتی نمی گردد ولی در دوره ی بی دردی ناشی از تزریق و به مرور زمان، بیرون زدگی دیسک به خودی خود و به آهستگی کاهش می یابد.
در مواردیکه درد کنترل شده و تخفیف یافته است و علایم ضعف حرکتی وجود ندارد، می توان از حرکات خفیف فیزیوتراپی (ورزش درمانی) جهت اصلاح وضعیت نشستن و ایستادن کمک گرفت.
جراحی در مواردیکه علائم فشار ریشه ی عصبی وجود دارد، معمولاً نیاز نمی باشد. و تنها در موارد صدمه یا فشار بر نخاع پشتی لازم است (برای مثال در مواردیکه ضعف حرکتی بوجود آمده است) همچنین در صورتیکه فشار ریشه عصبی منجر به دردهای شدید و مقاوم به درمانهای دیگر گردیده است، مفید می باشد. البته احتمال صدمه به نخاع وجود داشته و جراحی بیرون زدگی دیسک پشتی از جراحی بیرون زدگی دیسک کمری یا گردنی مشکل تر می باشد. جراحی در مواردیکه تنها درد ناشی از بیرون زدگی دیسک پشتی وجود دارد و علایم دیگری وجود ندارد، لازم نمی باشد. جراحی اندوسکوپی نیز در مواردی بجای جراحی قابل استفاده می باشد.
نویسنده: دکتر محی الدین فصیحی هرندی
