التهاب استخوانی مفصل :علائم، تشخیص، پیشگیری

التهاب استخوانی مفصل «آستیو آرتروز» چیست؟

التهاب استخوانی یا آستیوآرتروز شایع ترین نوع  آرتروز مفصل مخصوصاً در افراد مسن است. یکی از علائم بارز التهاب استخوانی یا آستیوآرتروز آن است که هرگاه که بیمار از خواب بیدار می شود و از رختخواب بیرون می آید احساس درد و سفتی مفصل ، حتی بدن می کند، ولی پس از خوردن یک فنجان چای یا قهوه، درد و ناراحتی کمتر می شود. ممکن است انگشتان بیمار آنقدر سخت و دردناک باشند که حتی قادر به گرفتن یک مداد یا قلم را نداشته باشد.

التهاب استخوانی مفصل آسیتوآرتروز در بانوان بیشتر از مردان اتفاق می افتد و ممکن است هر مفصلی را گرفتار کند، ولی مفصل های انگشتان، زانو، ران و پشت را بیشتر از مفصل های دیگر رفتار می کند. در آغاز ممکن است یک مفصل گرفتار این بیماری شود لیکن اگر دست گرفتار التهاب استخوانی یا آستیوآرتروز شود تعداد زیادی از مفصل های انگشتان دچار این بیماری می گردند.

در التهاب استخوان مفصل آسیتو آرتروز غضروف هایی که انتهای استخوان های مفصل را می پوشاند به مرور زمان خراب شده و از بین می روند و سطح صاف آن به سطح خشن و ناهموار تبدیل می گردد. در این موقع و مرحله دردهای مکرر و متناوب در مفصل خراب شده احساس می شود. مخصوصاً و به ویژه اگر مفصل مورد استفاده و کار زیاد قرار گیرد. اگر تمام غضروف به طور کامل از بین برود استخوان های مفصل روی هم قرار می گیرند و اصطکاک استخوان ها سبب خرابی استخوان و درد دائم مفصل می گردد. در این حال بدن درصدد ترمیم و جبران خرابی ها بر می آید، لیکن بسیار دیر است و ترمیم خرابی به طور کامل انجام نمی گیرد و کافی نیست و در نتیجه به جای روئید استخوان مهمیزهای استخوانی در لبه های استخوان ایجاد می گردد.

این عارضه بیشتر در مفصل های دست و پا اتفاق می افتد. درد و حساسیت و قلنبه ها یا برجستگی های استخوانی انگشتان یکی از نشانه های بارز در اوایل التهاب استخوان مفصل است. این درد و حساسیت به مرور زمان کمتر می شود. اگر غضروف مفصل صدمه شدید ببیند قسمت های دیگر مفصل به ویژه لایه سینوویا ملتهب می شود و تولید تورم می کند. بعضی از پژوهشگران بر این باورند که صدمات غضروف ممکن است به سبب ناتوازنی آنزیم هایی باشد که توسط یاخته های غضروف ساخته و ترشح می شوند. هنگامی که این آنزیم ها متعادل باشند خرابی و ترمیم غضروف به روال طبیعی انجام می گیرد و اگر مقدار آنزیم ها زیاد و بیش از مقدار طبیعی باشد خرابی غضروف را بیشتر و ترمیم آن را آهسته تر می نماید. به هر صورت عدم تعادل آنزیم ها هنوز به نتیجه گیری نهایی نرسیده است. خرابی و تغییرات غضروف و استخوان در بیماری مفصل همیشه توأم با درد و ناراحتی نیست.

به طور کلی التهاب استخوانی مفصل پس از سنین 40 سالگی بروز می کند. التهاب استخوانی مفصل در جوانان بسیار نادر است مگر آن که صدمه ای به مفصل وارد شده باشد. نشانه ها و علائم التهاب استخوانی مفصل در مردان پیش از سن 55 سالگی بروز می کند در صورتی که در بانوان پس از سن 55 سالگی ایجاد می گردد.

شاید تغییرات هورمونی در زنان سبب این اختلاف زمانی باشد. ضربه شدید، فشار و کار زیاد منجر به ایجاد و بروز بیماری التهاب استخوانی مفصل می شود. داشتن اضافه وزن نیز خطر گرفتاری به این بیماری را به ویژه در مفصل های ران و زانو بیشتر می نماید. بیماری التهاب استخوانی مفصل بسیار آهسته ایجاد می شود و آرام پیشرفت می کند. بسیاری از بیماران احساس درد و سفتی مفصل را بعد از یک کار سخت و سنگین حس می کنند و برخی هم در هنگام صبح از رختخواب بیرون می اید (احساس درد و سفتی مفصل می کنند).

علائم و نشانه های التهاب استخوانی مفصل

1-ناراحتی مفصل در دوران تغییرات آب و هوا .

2-  قلنبگی و برجستگی های استخوانی در مفصل های انگشتان .

3– التهاب و سفتی مفصل به ویژه پس از بکار بردن آن .

4– کم شدن قابلیت انعطاف و خم کردن مفصل .

5 –درد یا حساسیت مفصل هنگام بکار بردن و بعد از بکار گرفتن آن.

التهاب استخوانی مفصل آستیوآرتروز در گردن و پشت نیز ایجاد می شود. دیسک بین دو مهره پشت ستون فقرات غضروفی است که حرکت مهره های ستون فقرات را آسان تر می نماید. این غضروف ها به مرور زمان سائیده می شود و با خراب شدن غضروف فاصله بین مهره ها کم می شود و زائده استخوانی یا مهمیز (spur) در لبه استخوان به وجود می آید.

مهمیزها مجرای کانال ستون فقرات را تنگ کرده و بر اعصاب منشعب از نخاع فشار وارد می کند که در نتیجه سبب درد و سختی حرکات در گردن، شانه و پایین کمر می گردد. همچنین بیماری التهاب استخوانی مفصل (آستیوآرتروز ) مفصل هایی را که وزن بدن را تحمل می کنند مانند: مفصل ران، زانو، مچ پا را نیز به همان اندازه گرفتار می کند و در هنگام ایستادن، ران رفتن، بلند شدن و یا از پله بالا و پایین رفتن را برای بیمار دشوار کرده و بیمار احساس درد و گرفتگی می کند. مفصل ممکن است متورم شود و بعضی اوقات ممکن است صدایی از درون مفصل شنیده شود. مفصل های انگشتان دست به ویژه مفصل های وسط و سرانگشت اغلب مورد حمله بیماری آرتروز قرار می گیرند، متورم می شوند و زائده های استخوانی ممکن است پدیدار گردند. این بیماری در ابتدا یک طرف بدن را دچار می کند ولی با گذشت زمان طرف دیگر بدن نیز گرفتار این بیماری می گردد.

تشخیص التهاب استخوانی مفصل

آرتروز بر اساس نشانه ها تاریخچه ی بیماری های فرد و فامیلی و معاینات بدنی است. نوع درد، مدت درد، برافروختگی، تورم و آن که کدامیک از مفصل ها دچار این التهاب استخوانی مفصل  شده است کمک به تشخیص نوع آرتروز را می کند. در التهاب استخوانی مفصل(آستیو آرتروز )درد و سفتی مفصل صبح هنگام بیدار شدن از خواب احساس می شود و پس از چند دقیقه فعالیت کم می شود و یا از بین می رود. در صورتی که این نشانه ها و علائم در آرتروز روماتیسمی بیشتر طول می کشید و ممکن است ساعت ها مریض را ناراحت کند.

وجود تب، خستگی و یا حوادث دیگر مانند ضربه و صدمه به مفصل و هم چنین وضع مفصل و وجود این بیماری در افراد خانواده و فامیل در تشخیص التهاب استخوانی مفصل کمک می کند. در هنگام معاینه و امتحانات بدنی پزشک وضع مفصل را برای تورم، التهاب، برآمدگی استخوانی و حساسیت بررسی می کند و گوش می کند که مفصل در هنگام حرکت تولید صدا می کند یا خیر.

وجود صدا علامت ناهموار بودن سطح استخوان ها و غضروف مفصل است. عکسبرداری (ایکس- ری) از مفصل ضروری است. در اوایل بیماری علائم بیماری در عکس دیده نمی شود. زیرا خرابی در غضروف است که در عکس ایکس ری دیده نمی شود. ولی پس از مدتی که زائده های استخوانی ایجاد می شوند. به طور کلی در عکس دیده می شود و خرابی های غضروف هم در این هنگام قابل دیدن است . آزمایش خون در التهاب استخوانی مفصل  کمکی نمی کند ولی برای تشخیص افتراقی انواع  التهاب استخوانی مفصل قابل اهمیت است.

پیش از آن که به شمه ای از درمان بپردازیم شایسته است سعی و کوشش کنیم تا از بروز التهاب استخوانی مفصل جلوگیری کنیم زیرا پیشگیری بر درمان برتری دارد. گرچه درمان قطعی برای بیماری آرتروز هنوز پیدا نشده لیکن با درمان های متداول می توان، درد، برافروختگی و تورم را کم و یا بر طرف کرد و حرکات مفصل را بهبود بخشید.

دلایل التهاب استخوانی مفصل

** گروه اول شامل دلایلی مانند پیشرفت سن، جنسیت و ژنتیک است که کنترل آن در قدرت بشر نیست.

** گروه دوم دلایلی هستند که می توان از آن دوری کرد و یا کنترل نمود و خطر گرفتاری به بیماری را کم کرد.

**پیشگیری از التهاب استخوانی مفصل

1- نگهداری وزن بدن به مقدار طبیعی

اضافه وزن خطر گرفتاری به آرتروز را زیاد می کند. زیرا وزن اضافی و فشار بر مفصل سبب سائیدگی بیشتر مفصل می شود ونشانه های بیماری و درد را بیشتر می کند.

2- ضربه و صدمه به مفصل

سبب التهاب، تورم و درد می گردد و گرفتاری به آرتروز را بیشتر می کند. تا می توانید از صدمات احتمالی جلوگیری و دوری کنید.

3- مراجعه سریع به پزشک

اگر صدمه ای به مفصل وارد شد باید هر چه زودتر با مراجعه به پزشک آن را درمان کنید.

4- انجام فعالیت های بدنی

فعالیت کامل بدنی ، تمرینات و ورزش مفصل ها را فعال نگه می دارد. پیاده روی و بکار بردن وزنه های کوچک ماهیچه ها را قوی تر می کند و در نتیجه مفصل ها را بهتر محافظت می کند.

5- اجتناب از برداشتن اجسام سنگین

از برداشتن و بلند کردن اجسام سنگین که در قدرت فرد نباشد باید دوری کرد تا از فشار بر مفصل ها جلوگیری شود.

6- استعمال دخانیات

آزمایشات زیادی نشان داده که سیگار کشیدن سبب گرفتاری به آرتروز به ویژه آرتروز روماتیسمی می شود.

7- تغذیه سالم

بدیهی است که هیچ رژیم غذایی به خصوص برای جلوگیری از آرتروز وجود ندارد ولی آزمایشات نشان داده که خوردن چربی های سالم مانند روغن زیتون همچنین موادی که دارای ویتامین ها به خصوص ویتامین D هستند مانند تخم مرغ، شیر و خوراکی هایی که به آن ویتامین D اضافه می کنند استخوان ها را قوی تر کرده و از بروز آرتروز به مقدار زیادی جلوگیری می کنند.

منبع : کتاب آرتروز- آرتراتیس

خواننده گرامي، پيشنهاد مي شود مطلب زیر را جهت کسب اطلاعات بيشتر در زمينه “آرتروز” مطالعه فرماييد .

 

آرتروز روماتیسمی ، علائم ،تشخیص  و درمان آن

 

درمان آرتروز