آناتومی و ساختمان
پاشنه پا دارای لیگامنت های پهن وبلندی هستند که درست درزیرپوست ودرزیرپا قرارگرفته اند این لیگامنت هاباعث اتصال پاشنه پا به جلوی پا میشود وناحیه کمانی پا را محافظت میکند.
خار پاشنه چیست؟
خارپاشنه یکی از رایجترین دلایل درد پاشنه پا است. که با درد و التهاب لیگامان بلند و ضخیمی، موسوم به فاشیای پلانتار، همراه است که از ابتدا تا انتهای کف پا کشیده شده است و استخوان پاشنه را به پنجه و انگشتان وصل میکند.به صورت میانگین حدود 2 میلیون نفرازمردم به دلیل این عارضه درمان میشوند. خار پاشنه پا زمانی رخ میدهدکه رشته های قوی بافت هایی که ناحیه کمانی پا را محافظت میکند دچارآسیب دیدگی والتهاب شوند. از اصلی ترین علت خار پاشنه اعمال فشار مداوم بر روی پاشنه است دلیل بروز این عارضه در افراد چاق و دارای کف پای صاف و یا خانمهایی که کفش پاشنه بلند میپوشند فشاری است که به این ناحیه از پا وارد میشود.
اگرچه اکثرافرادی که دچار درد کف پا هستند دچارخارپاشنه هستند اما خار پاشنه دلیل اصلی درد کف پا نیست ازبین 10 نفرازافراد1 نفربه خارپاشنه دچاراست وفقط یک نفراز20 نفری که دچارخارپاشنه است یعنی درحدود 5 درصد دچاردرد میشوند زیرا بروز خارپاشنه علت اصلی پا درد نیست ودرد میتواند بدون درآوردن خارپاشنه هم درمان شود.
علائم و نشانه ها
بیماران مبتلا به خار پاشنه اغلب در ناحیه کف پای خود، مخصوصا در ناحیه پاشنه احساس درد می کنند. دیگر علائم خار پاشنه پا که رایجترین دلیل درد پا است شامل موارد زیر می باشد :
1- یکی از علائم خار پاشنه درد درناحیه زیرپا نزدیک به پاشنه پا می باشد.
2- دردهنگام برخاستن ازخواب وبعدازیک دوره استراحت یابعدازرانندگی درطولانی مدت که این درد بعدازچنددقیقه پیاده روی کاهش میابد
3- دردهای شدید بعدازانجام (نه درحین )فعالیت وورزش
علت و دلایل
پاشنه پا برای جذب فشارها وکشیدگی هایی که برروی پا ایجاد میشود طراحی شده است.اما دربعضی ازمواقع فشارزیاد برروی این ناحیه باعث ایجاد آسیب دیدگی وپارگی بافت ها میشود.بدن به صورت طبیعی نسبت به این آسیب دیدگی ها واکنش نشان میدهد واین ناحیه ملتهب میشود ودرنهایت باعث ایجاد دردپاشنه وسخت شدن پاشنه پا میشود .
عوامل بروز خارپاشنه پا
در اکثر موارد خار پاشنه بدون دلیل خاصی ایجاد میشود اما موارد زیادی وجود دارد که باعث ایجاد خار پاشنه می شود. علل خار پاشنه شامل موارد زیر است
-گرفتگی ماهیچه پشت ساق پا که خم کردن پا وبالابردن انگشتان پا به سمت ساق پا رابه مشکل مواجه میکند
– اضافه وزن
-زیادبودن ارتفاع کمان پا
-فعالیت های مکرری که باعث ایجاد فشاربر روی پا میشود مانند دویدن و ورزش
– انجام فعالیت های جدید و یا افزایش فعالیت ها
تشخیص
بعدازاینکه شرایط خود را برای پزشک توصیف کردید پزشک به معاینه فیزیکی شما می پردازد و علایم خار پاشنه را بررسی میکند
1- ارتفاع زیاد کمان پا
2- ضعف در زیرپا درست درناحیه جلوی پاشنه پا
3- دردی که هنگامیکه پزشک پای شما راخم میکند و یا کف پای شما را روی زمین قرار میدهد شدیدتر میشود و هنگامیکه انگشتانتان را به سمت پایین می گیرید بهبود میابد
4- محدودشدن حرکت مچ پا
-
تست
پزشک برای اطمینان ازاینکه درد پاشنه پا براثر خارپاشنه است یادلیل دیگری دارد انجام تست های عکس برداری را به بیمار توصیه میکند.
-
عکس برداری توسط اشعه ایکس
اشعه ایکس عکس های واضحی ازاستخوان ها به پزشک نشان میدهد این نوع عکس برداری هم چنین برای مشخص شدن مشکلات دیگر استخوانی مانند شکسگی و بیماری آرتروز موثراست.خارپاشنه در عکس اشعه ایکس کاملا مشخص می شود.
-
تست های عکس برداری دیگر
تست های عکس برداری دیگرمانند ام آر آی و فراوادرمانی معمولا برای مشخص شدن خارپاشنه ضروری نیست واین تست ها زمانی نیاز است که خارپاشنه در مراحل تشخیص اولیه مشخص نشود .
روش های درمان و از بین بردن خار پاشنه پا
از بهترین راه ها و روش های درمان خار پاشنه ،تسکین،رفع و از بین بردن خار پاشنه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
درمان بدون جراحی
بیشتراز90 درصد افرادی که دچار دردکف پا هستند 10ماه بعد از درمان بهبود میابند.
- کفی کفش و پد خار پاشنه
کفیهای طبی ساخته شده برای هر بیمار با خنثی کردن چرخش مچ پا به داخل (پرونیشن) به کاهش درد و درمان خار پاشنه پا کمک میکند و از کشش بیش از حد لیگامان کف پا جلوگیری میکند. به علاوه در طراحی این کفیها کم شدن وزن تحمیلی روی پاشنه نیز در نظر گرفته میشود. در قسمت پاشنه کفی طبی سفارشی حفرهای برای قرار گرفتن خار پاشنه تعبیه میشود تا به این ترتیب شدت برخورد پا با زمین کاهش یابد. اثر این نوع کفی طبی کاهش یا حتی از بین رفتن درد ناشی از خار پاشنه است. ک
-
تزریق کورتیزون
کورتیزون ماده ای است که به صورت طبیعی توسط غدد کلیوی بدن ساخته میشود ونسبت به فشارهای واردشده بربدن واکنش نشان میدهد کورتیزون تزریقی شامل درصدی ازاین مواد است که درلیگامنت های آسیب دیده کف پا و در پاشنه پا به صورت مستقیم تزریق میشود.
اما این ماده تزریقی برخلاف کورتیزونی که دربدن ساخته میشود درخون تزریق نمی شود و در مفصل آسیب دیده تزریق میشود.کورتیزون یک ماده ضدالتهاب بسیارقوی است.
درمواری که کورتیزون برای دردکف پا تزریق میشود باعث کاهش التهابات لیگامنت های اطراف پاشنه پا و در نهایت منجربه کاهش درد میشود.تزریق کورتیزون درموارد شدید و قبل از اینکه عمل جراحی برای بهبودی انجام شود استفاده میشود اگر بدن شمانسبت به تزریق کورتیزون واکنش خوبی نشان دهد دردشما در کمتر ازچند روزکاهش میابد واین کاهش درد تاچندهفته باقی میماند بعضی از بیماران ممکن است به تزریق چندمرحله ای کورتیزون برای مدیریت و درمان دردنیاز داشته باشند.
-
مصرف دارو
داروهایی مانند ایبوپروفن وناپروکسین باعث کاهش درد والتهاب خارپاشنه میشود استفاده این داروها برای مدت بیشتراز1 ماه باید حتما زیرنظر پزشک باشد.
-
شوک ویوتراپی از بیرون بدن
دراین روش انرژی با قدرت زیادی به بدن منتشرمیشود و توسط بدن جذب میشود وباعث بهبود مفصل آسیب دیده میشود
دراین روش ،هیچ گونه شکافی ایجاد نمیشود به دلیل خطرات کمتری که این نوع روش درپی دارد پزشکان این روش را قبل از انجام جراحی انجام میدهند
-
فیزیوتراپی
پزشک تمرینات فیزیوتراپی را برای کشش ماهیچه های پشت ساق پا وکف پا به بیماران برای درمان خار پاشنه توصیه میکند تمرینات فیزیوتراپی علاوه برتمرینات کششی واستقامتی شامل درمان هایی مانند استفاده ازیخ،ماساژ و یا مصرف داروهایی برای کاهش التهابات اطراف کف پا است.
-
کفش ها و ارتزهای محافظ پا
کفش هایی که دارای پاشنه های پهن،نرم هستند میتوانند باعث کاهش دردهنگام پیاده روی وایستادن شوند.زمانیکه پای خودراروی زمین قرارمیدهید وقدم برمیدارید فشاری برروی کف پا ایجاد میشود که باعث ایجاد پارگی کوچک دربافت هامیشود.
استفاده ازکفش هایی با پاشنه های نرم و یا ارتزها میتواند باعث کاهش این فشارها شود و ازپارگی بافت جلوگیری میکند پدهای ابریشمی نرمی که برای پاشنه طراحی شده اند ارزان هستند و با افزایش ارتفاع پاشنه ونرم بودن میتواند به کاهش فشار بروی این ناحیه کمک کند.
ارتزهای آماده یا سفارشی مانندکفی های طبی که درکفش قرارداده میشود هم مفیدهستند.
-
اسپلینت های شبانه
اکثرافرادهنگام خواب انگشتان خودرابه سمت پایین میگیرند این عمل باعث رهایی وشل شدن کف پا وکوتاه شدن ماهیچه ویکی از دلائل رایج درد پاشنه پا است.استفاده ازاسپلینت های شبانه باعث کشش کف پا درهنگام خواب میشود اگر چه استفاده آن هنگام خواب مشکل است اما میتواند بسیار برای درمان درد پاشنه پا تاثیرگذارباشد و تا زمانی که درداز بین نرفته است میتواند استفاده شود.
-
استراحت
کاهش و توقف فعالیت هایی که باعث ایجاد فشار و شدید ترشدن درد میشود اولین مرحله ای است که باعث کاهش درد خار پاشنه می شود.شما ممکن است نیازداشته باشیدکه از انجام فعالیت های حرفه ای که باعث قرارگرفتن پاها درسطوح سخت می شود مانند دویدن و ضربه در ورزش ایروبیک جلوگیری کنید.
-
استفاده ازیخ
غلطاندن پاها برروی یک بطری آب یخ به مدت 20 دقیقه میتواند درکاهش درد خار پاشنه موثرباشد این اقدام میتواند 3 یا4 مرتبه دریک روز انجام شود.
-
تمرینات ورزشی
دردکف پا براثرکوتاه شدن ماهیچه های کف پا وپشت ساق پا هنگام شب ایجاد میشود برای بهبوداین شرایط بهترین راه کشش کف پا وناحیه پشت ساق پا است تا درد خار پاشنه کاهش یابد.
-
کشش پشت ساق پا
برای تسکین درد خار پاشنه جلوی یک دیوار بایستید و بوسیله دست به دیوار تکیه دهید یکی از زانوهایتان راصاف به صورتیکه پاشنه پا روی زمین باشد قراردهید و زانوی دیگر خود راجلوتر و به صورت خم نگه دارید ماهیچه پشت ساق پا و پاشنه پا را با کشیدن لگن به سمت دیواربه صورت کنترل شده بکشید این حرکت را به مدت 10 ثانیه نگه دارید وسپس رها کنید این تمرین را 20 مرتبه برای هردو پا تکرارکنید هنگام کشش پشت ساق پا باید یک فشاری بر روی این ناحیه احساس شود.
-
کشش کف پا
این کشش درموقعیت نشسته انجام میشود پایی که آسیب دیده است را برروی پای دیگرقراردهید انگشتان پای آسیب دیده را بگیرید وبه آرامی وبه صورت کنترل شده به سمت خود بکشید اگر دسترسی وگرفتن انگشتان برایتان مشکل است این کار را میتوانید با پیچاندن یک حوله به دور انگشت شست پا انجام دهید ودست دیگر خود را بر روی کف پا قراردهید زمانی که کف پا ی خود را میکشید باید احساس کنید که کف پای شما جمع شده است این کشش را 10 ثانیه نگه دارید و20 مرتبه برای هرپا تکرارکنید بهترین زمان برای انجام این تمرین هنگام صبح قبل ازایستادن وپیاده روی است.
عمل جراحی
جراحی خار پاشنه پا معمولا 12 ماه بعد از اینکه درمان های دیگر نتیجه بخش نباشد انجام میشود.
-
جراحی افزایش عضله ساق پا
این جراحی برای افزایش طول ماهیچه پشت ساق پا انجام مییشود به دلیل اینکه گرفتگی این ماهیچه باعث افزایش فشار بر روی کف پا میشود برای کاهش دردکف پا این جراحی انجام میشود این جراحی برای بیمارانی که برای خم کردن پا بامشکل مواجه هستند وتمرینات کششی پشت ساق پا برایشان نتیجه بخش نبوده است موثراست.
-
رها کردن و آرام کردن ماهیچه کف پا
اگرحرکت مچ پای شما به صورت طبیعی است اما دچاردرد ناحیه پاشنه پا هستید پزشک این جراحی را به شما پیشنهاد میکند با انجام این جراحی لیگامنت های کف پا به صورت جزئی شکاف داده میشوند این کارباعث کاهش فشاربافت های کف پا میشود اگرهم بیمار دچارجراحات شدید استخوانی باشد با انجام این جراحی جراحات برداشته میشود این جراحی بوسیله روش ایندوسکوپی انجام میشود وبه دلیل اینکه ممکن است باعث آسیب دیدگی عصب ها شود بسیارسخت تراز جراحی بازاست