آناتومی وساختمان ستون مهره ها در کمر
ستون مهره ها که به آن استخوان کمر هم گفته میشود دارای 33 مهره میباشد که بوسیله دیسک های اسفنجی ونرم ازهم جدا شده اند وبه 4 ناحیه تقسیم شده اند: ناحیه گردن که شامل 7 استخوان است که درگردن قراردارند ؛ ستون فقرات ناحیه سینه که شامل 12 استخوان است ودرناحیه کمر قراردارد؛ ستون فقرات کمر که شامل 5 استخوان است و درپایین کمر قرارگرفته است . 5 تا از مهره ها که ساکرال گفته میشود باهم دیگر درآمیخته میشوند واستخوان ساکروم نامیده میشوند. 4 تا ازمهره ها هم که کوکسیجیل نامیده میشود باهم یک استخوان به نام کوکسیکس را میسازند.
بیماری دیسک کمر و کمر درد معمولا درناحیه ستون مهره ها اتفاق می افتد. ناحیه ستون مهره های کمر و ستون مهره ها درنواحی دیگر از دوقسمت که در ادامه اشاره میشود تقسیم شده است.
1- مهره های بدن : این مهره ها درکل بدن قرار دارد وجنس آنها ازاستخوان است.
2- دیسک اینترورتبرال (به عنوان دیسک شناخته شده است) این دیسک ها بین استخوان های ستون مهره ها قرار گرفته و از برخورد هرگونه ضربه به این استخوان ها جلوگیری میکند.
مهره های بدنی از1 تا5 مهره است که درستون مهره های کمر قرار گرفته و دیسک ها بین 2تا از این مهره ها قرار دارند و بر این اساس شماره گذاری میشوند. مانند(دیسک در L2-3 ویا بین دیسک کمر شماره 2 و3 )
دیسک اینترورتبرال دارای دوقسمت میباشد شامل مواردزیراست:
انالس فیبروسیز: حلقه بیرونی بافت های فیبری است که سخت ومحکم میباشد.
ناکلس پالپوسیز: درداخل فیبرهای انالس همراه با مواد ژلالیتنی ونرم قرار گرفته است .
بیماری دیسک کمر (بیرون زدگی دیسک،پارگی دیسک )
باافزایش سن دیسک اینترورتبرال لغزندگی خود را ازدست میدهند وخشک میشوند. با خشک شدن دیسک ها آنها فشرده ترمیشوند. این عامل باعث بدترشدن حلقه بیرونی ( ناکلس) ویا داخل حلقه میشود به این فرایند برآمدگی دیسک کمر گفته میشود.
زمانیکه خراب شدن دیسک آغازمیشو وفشار برروی ستون مهره ها ایجاد میشود.ناکلس درونی ازداخل انالس بیرون میزند وپارگی وبیرون زدگی دیسک بوجود می آید.مواد موجود دردیسک میتواند باعث فشار به عصب که درپشت دیسک قرارگرفته بشود. این عامل میتواندباعث درد ،ضعف ، سوزش وتغییر در حس های بدن شود. بیشترین بیماری دیسک در ناحیه پایین کمر یعنی در نقاط L4-5و L5-S1اتفاق می افتد که از علائم دیسک کمرمیباشند.
تشخیص
بعد از اطلاع از شرح حال کامل و معاینه فیزیکی بیمار برای تشخیص بیشتر پزشک موارد زیر را انجام میدهد.
انجام اشعه ایکس: یکی از راه های تشخیص بیماری است که باکمک اشعه تصاویری ازبافت های داخلی ،استخوان ، ودیگر ارگان های بدن گرفته میشود وپزشک به راحتی میتواند با کمک آن بیماری را تشخیص دهد.
انجام ام آر آی: یکی دیگر از راه های تشخیص بیماری استفاده از ام آر آی میباشد که با ترکیبی از اشعه مغناطیسی زیاد واشعه رادیو فرکانسی وکامپیوتر، تصاویری واضحی از اشکالات جزئی که در ساختارها وارگان های بدن به وجود آمده میگیرد.
مایلوگرام: یک ماده ای است که درستون مهره ها تزریق میشود تا ساختارهای بدن در تصویربرداری بوسیله اشعه ایکس واضح تر نشان داده شود.
تصویر تاموگرافی (سی تی اسکن): دراین نوع عکس برداری از اشعه ایکس و کامپیوتر برای ایجاد تصویر افقی ویا تصویر درامتداد یک محور که به آن اسلاید هم گفته میشود ازبدن گرفته میشود. درسی تی اسکن تصاویز جزئی ازهمه قسمت های بدن مانند استخوان، ماهیچه ، چربی ودیگر ارگان ها ی بدن گرفته میشود. سی تی اسکن تصاویر جزئی تری ازبدن را نسبت به اشعه ایکس نشان میدهد.
الکترومایوگرافی: در این نوع تست عصب ماهیچه ها بوسیله الکتریسیته تحریک میشود ومیتوان پاسخگویی آنها را درمقابل این تحریک الکتریکی ارزیابی کرد.
علل و عوامل
بیماری دیسک کمر به علت تغییر درساختار دیسک های کمر بوجود می آید. دربیشتر موارد علت دیسک کمر بر اثر افزایش سن وازبین رفتن دیسک ها بوجود می آید. شوک وضربه های شدید به کمر میتواند باعث بوجود آمدن این بیماری شود ودربعضی ازمواقع این بیماری راتشدید کند.
علائم و نشانه ها
علایم و نشانه های دیسک کمر، بستگی به ناحیه قرارگیری دیسک و عصبی که تحت فشار قرارگرفته دارد. موارد زیر از رایجترین دلائل دیسک کمر است که ممکن است نشانه های آن درهرفردی متفاوت باشداین علائم شامل موارد زیر است.
1- دردهای متناوب وپشت سرهم که با حرکت ،سرفه ،عطسه وایستادن به مدت طولانی بدتر میشود.
2-گرفتگی ماهیچه های کمر
3-سیاتیک ،دردهایی که ازناحیه کمر و باسن شروع میشود وبه سمت ساق پا منتشر میشود
4-ضعف ماهیچه های ساق پا
5-سوزش در ساق پا وپا
6-کاهش عکس العمل زانو ومچ پا
7-تغییر عملکرد روده ومثانه
علائم کمر درد و دیسک کمر ممکن است شبیه به علائم بیماری های دیگری باشد.همیشه باید هنگام بروز چنین نشانه هایی با پزشک خود مشورت کنید.
اگردیسک ها ی موجود در کمر شما فشاری بر روی عصب کمر وارد نکنند شما ممکن است دچاردرد در ناحیه پایین کمر شوید ویا اصلا هیچ دردی حس نکنید. فقط عده کمی از افرادی که دچار دیسک کمر هستند کمر درد شدیدی دارند.
علائم ناشی از فشار عصب روی دیسک کمر
درد در ناحیه باسن شروع میشود وبه طرف ساق پا، مچ و پا حرکت میکند درد درآن نواحی به دلیل این است که فشار برروی عصب سیاتیک وارد میشود. درد ناحیه پایین کمر هم ممکن است همراه با درد ساق پا ایجاد شود.
1- سوزش و گزگز کردن و سوزن سوزن شدن؛ این سوزش از ساق پا ،باسن ، پشت زانو شروع میشود و به طرف ران ،مچ و پا حرکت میکند.
2- ضعف دریکی ازماهیچه های ساق پا و یا هردو
3- درددر ناحیه جلوی ران
4- درد شدید و گرفتگی ماهیچه های بدن