تحریک گیرنده های حساس به درد در بافت های اطراف سر، گردن و درون جمجمه است. این گیرنده ها به روش های گوناگونی مانند موارد زیر ممکن است تحریک گردند و باعث ایجاد سردرد شوند
* در آنوریسم شریانی: گشاد شدن موضعی دیواره ی سرخرگ های مغزی و کشش وارد شونده به گیرنده ها.
* در میگرن: تأثیر میانجی های شیمیایی مثل سروتونین، پروستاگلاندین ها، تیرامین و نیز گشاد شدن رگ ها.
*در مننژیت های چرکی: واکنش های التهابی و سموم میکروبی (سردرد ممکن است اولین علامت مننژیت باشد).
*در واسکولیت ها: التهاب دیواره ی سرخرگ ها و تحریک گیرنده های آن ها شدیدترین، سردردها در مننژیت های چرکی (سرسام) و تحریکات پرده ی مغز دیده می شود که علت آن گرفتاری گسترده تر گیرنده های حس درد است.
تومور مغزی و سردرد
*سردرد در تومورهای مغزی ممکن است کاملاً غیر اختصاصی باشد اما وجود تومور مغزی می تواند باعث علائم زیر شود :
*سردردی که بیمار را از خواب بیدار می کند.
* سردردی که همیشه یک طرفه است.
*سردردی که شدت آن در طول زمان در حال پیشرفت است.
*سردردی که اخیراً ایجاد شده و توجیحی برای آن وجود ندارد.
سن و سردرد
میگرن از سردردهایی است که از دوران کودکی آغاز می شود، ولی اوج پیدایش نشانه ها بین 20 تا 35 سالگی می باشد. پیدایش سردردهای ناشی از تومورهای مغزی معمولاً هنگام میانسالی است ولی بیشتر سردردهایی که به سردرد مزمن روزانه معروف است مربوط به 25 تا 35 سالگی هستند.
سردردهایی که به تازگی به ویژه در 30 تا 40 سالگی پدید آمده و به درمان های عادی پاسخ نداده اند به توجه بیشتری نیاز دارند. همیشه باید به سردردی که در سنین بالا آغاز شده است و با نشانه های کانونی عصبی مانند گرفتاری اعصاب مغزی همراه می باشد، اهمیت بیشتری داد و حداقل سی تی اسکن مغزی را درخواست نمود.
زمان ایجاد سردرد
سردرد کلاستر معمولاً در نیمه شب آغاز و موجب بیدار شدن بیمار از خواب می گردد. سردرد مزمن روزانه همیشه وجود دارد؛ یعنی بیمار از اوایل روز تا هنگام خواب دچار سردرد است.
نوع و چگونگی شروع سردرد
سردرد ناشی از پارگی یک آنوریسم سرخرگ مغزی که ممکن است خود به خود یا هنگام کار سنگین بروز کند، بسیار شدید می باشد و حالت انفجاری دارد. سردرد در برخی مبتلایان به میگرن به حدی شدید است که آن ها را از کار باز می دارد ولی در تومورهای مغزی به ندرت خیلی شدید می شود و بیشتر حالت منگی و مرده درد دارد.
در نورالژی عصب سه قلو سردرد بسیار خنجری، شدید و برق آسا می باشد. بیماری های تب زا و فشار خون های خیلی بالا، سردردهای ضربان دار مانند میگرن ایجاد می کنند.
در پاره شدن آنوریسم و نورآلژی سر درد به صورت ناگهانی آغاز می گردد، ولی در میگرن و تومورهای مغزی شروع سردرد معمولاً تدریجی است.
مدت زمان سردرد
در نورالژی عصب سه شاخه، زمان سردرد بین چند ثانیه 2-1 دقیقه می باشد. در میگرن، سردرد از نیم ساعت تا چندین روز طول می کشد. در افزایش فشار خون جمجمه، سردرد همیشگی ولی شدت آن در نیمه شب و صبح زود بیشتر است. سردرد خوشه ای بین 10 دقیقه تا 3 ساعت طول می کشد.
علل سردرد
در بیماران میگرنی مصرف قرص های ضدبارداری، بی خوابی، استرس های روحی، بوهای تند تحریک کننده، برخی ادکلن ها، بعضی غذاها و استحمام طولانی به آغاز سردرد منجر می شود.
در نورالژی عصب سه شاخه، مسواک زدن، برخورد هوای سرد به صورت و گاهی تماس ماشین ریش تراش سبب پیدایش سردرد می گردد. سردرد خوشه ای با چرت بعد از ظهر و مصرف الکل بروز می کند.
در تومورها، زور زدن هنگام اجابت مزاج موجب سردرد می شود و بیمار برای پیش گیری، از توالت رفتن خودداری کرده و به یبوست شدید مبتلا می گردد که این مسئله در کودکان شایع تر است. بیماران دچار سینوزیت هنگام تغییرات فشار هوا یا دمیدن به درون بینی سردردشان بدتر می شود.
به طور کلی مواردی که ممکن است باعث ایجاد سردرد یکطرفه شود عبارتند از:
* میگرن
* سردرد کلاستر
*گلوکوم
* نورالژی عصب سه قلو
تفاوت میگرن و سردرد خوشه ای
حالت تهوع، تاری دید، احساس ضربان در سر، گزگز اندام ها و گریز از روشنایی از ویژگی های سردرد میگرنی است. ولی سرخ شدن چشم، ریزش اشک، گرفتگی بینی و افتادگی خفیف پلک در سردرد خوشه ای دیده می شود.
بیشتر اوقات سردرد خوشه ای با میگرن اشتباه گرفته می شود ولی باید توجه داشت که سردرد خوشه ای در مردان شایع تر است و بیمار را از خواب بیدار می کند. هم چنین این نوع سردرد با نشانه هایی مانند تهوع، سرگیجه، گزگز اندام ها همراه نیست. میگرن بیشترین نوع سردرد در همه ی جوامع بشری از جمله ایران است. با افزایش سن دفعات پیدایش و شدت آن کاهش می یابد.
