کمردرد در بارداری
بارداری می تواند موجب وارد شدن فشار بر ناحیه ی پایین کمر و پاها شود. ضمن اینکه زنان ورم پا در بارداری را نیز زیاد تجربه می‌کنند. تخمین زده شده است که حدود پنجاه درصد زنان باردار به کمردرد و هم چنین به پا درد در بارداری مبتلا خواهند شد. با افزایش تعداد بارداری ها شیوع کمردرد افزایش می یابد. صاحب نظران دو فاکتور اصلی را در افزایش شیوع کمردرد در بارداری دخیل می دانند:
1) وجود جنین در لگن و قرارگیری آن در جلوی مهره های کمری باعث افزایش قوس کمری شده و حمایت عضلات شکمی از وضعیت ستون فقرات را کاهش می دهد. هم زمان وزن جنین نیز فشارهای بیومکانیکی بر مهره ها را افزایش داده و مشکل بیمار را بیشتر خواهد کرد.
2) هورمون ریلاکسین با کاهش سفتی کلاژنی، لیگامان های حمایت کننده ی مفاصل را شل کرده با این مکانیسم سبب افزایش حرکات سمیزپوبیس و ساکروایلیاک و ایجاد درد می شود.
علل و دلایل
-
کمردردناشی از فشارهای مکانیکی روی فقرات کمری
این حالت می تواند با درد منتشره به پا همراه باشد که معمولاً پس از پنج ماهگی شروع می شوند. جالب توجه این که دردهای فوق با نزدیک شدن به انتهای بارداری رو به بهبودی می گذارند.
-
تشخیص پارگی دیسک بین مهره ای
برای هر زن بارداری که از کمردرد رنج می برد، باید تشخیص های افتراقی مختلف را مد نظر قرار داد، به ویژه اگر طی سه ماهه ی اول ایجاد شده باشد. یکی از این تشخیص ها پارگی دیسک بین مهره ای است که به ندرت در طول بارداری اتفاق می افتد.
-
درد مفصل ساکروایلیاک
درد مفصل ساکروایلیاک که در پایین و خارج باسن روی مفاصل ساکروایلیاک ایجاد می شود، گاهی دردهای ایجاد شده جلوی ران منتشر می شوند. معمولاً این درد شدیدتر و ناتوان کننده تر از درد مکانیکی ناشی از کشش کمری است. این درد به طور معمول تا آخر بارداری طول کشیده و در برخی موارد تا چند ماه پس از زایمان هم ادامه می یابد.
تشخیص
برای تشخیص کمردرد بارداری تست های آزمایشگاهی مختلف انجام می شوند. تصویر برداری با اشعه ایکس طی سه ماهه ی اول ممنوع بوده و بهتر است که در زمان های بعدی نیز انجام نشود مگر در صورت ضرورت. MRI در طول بارداری توصیه نمی شود، اما در موارد انجام شده نیز عارضه ای گزارش نشده است. اگر مشکل کمر درد بارداری یا درد مفصل ساکروایلیاک با عواقب وخیمی همراه باشد البته باید تصمیم گیری نهایی را به بررسی و سنجش فواید و مضرات تصویر برداری از بیمار باردار موکول کرد.
درمان
پایه و اساس درمان کمر درد در بارداری را استراحت مناسب تشکیل می دهد. کمردردهای شدید در واقع به استراحت مطلق در بستر احتیاج دارند. اغلب کمردردهای مکانیکی بیماران با کرست های مخصوص درمان پذیر هستند.
در مشکلات مفصل ساکروایلیاک، کرست های مخصوصی که بیشتر لگن را نگه می دارند، کمک کننده هستند. عدم استفاده از کفش های پاشنه بلند، بلند نکردن اشیای سنگین و … در کاهش درد و درمان این بیماران بسیار ارزشمند است.
استامینوفن می تواند به عنوان ضددرد در درمان کمردرد در بارداری استفاده شود، اما باید از مصرف استیل سالیسیلیک و داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) پرهیز کرد. در صورت نیاز می توان از متوکاربامول استفاده کرد.مانیپولاسیون فقرات در زنان باردار توصیه نمی شود.
مشکلات کمری به ندرت باعث نیاز به سقط جنین خواهد شد. معمولاً درد بیماران مبتلا به اختلالات مفصل ساکروایلیاک شدیدتر و مقاوم تر است. حمایت مفصل در بیماران مبتلا به سندرم های اختلال عصبی (کودااکوینا) و یا به طور شایع تر با درد سیاتیک بارداری شدید و غیر پاسخ دهنده به دوره های طولانی مدت استراحت، ما را مجبور به انجام عمل جراحی با بی حسی موضعی و کنترل وضعیت جنینی می کند.
زایمان در بیماران مبتلا به کمردرد
معمولاً نیاز به تغییر روش های معمولی زایمان نیست، مگر این که بیمار دچار پارگی علامت دار دیسک بین مهره ای شده باشد. در این گونه موارد سزارین روش انتخابی زایمان است. پس از زایمان بهتر است تا شش هفته صبر کرد. در طول این مدت اغلب کمردردهای مکانیکی بهبود خواهند یافت. برنامه های ورزشی مرتب قبل از بارداری تا سه ماهه ی اول می توانند از شدت سندرم های مکانیکی لومبوساکرال بکاهند. ورزش ها را می توان در سه ماهه ی دوم و سوم نیز ادامه داد، اما تأثیر کمتری در کنترل علائم دارند. نکته مهم این است که هرگونه حرکت ورزشی در زنان باردار باید زیر نظر متخصصین مربوطه باشد. نکته ای که ذکر آن ضروریست، این که بغل کردن کودک، بلند کردن آن، سرپا گرفتن و همچنین وضعیت های بد در زمان شیر دادن، از علل بسیار شایع و مهم ایجاد و تشدید دردهای ستون فقرات به شمار می روند.
پیش آگهی نهایی
وقع کمردرد در طول بارداری به این معنی است که باید در بارداری های بعدی، منتظر کمردردهای زودرس تر و شدیدتر بود.
منبع : کتاب علل و درمان دردهای ستون فقرات
