کنترل دردهای سرطانی

کنترل دردهای سرطانی

هدف درمان دردهای سرطانی ، کنترل و کاهش درد به میزان قابل تحمل برای بیمار است تا اختلالی در زندگی روزانه اش ایجاد نکند . سرطان بیماری سختی است که علائم و عوارض ناخوشایندی نیز بر جای می گذارد و زندگی بیمار را دستخوش تغییر می کند. یکی از این مشکلات که بیماران را در طول مدت بیماری بسیار آزار می دهد، احساس درد است؛ دردهایی که به دلایل مختلف ایجاد شده و با پیشرفت بیماری بر شدتش افزوده می شود.

بنابراین یکی از مهم ترین پرسش های بیماران مبتلا به سرطان درباره نحوه کنترل دردهای سرطانی  و کاهش دردهای سرطانی است تا کیفیت زندگی شان در دوره بیماری بهبود یابد؛ اما آیا واقعا می توان این دردها را کنترل کرد؟

دردهای حاد به دلیل آسیبی که به بدن وارد می شود و در اثر  تحریک گیرنده های درد در نقاط  مختلف بدن  روی می دهد که اغلب به صورت ناگهانی و شدید بروز کرده و معمولا به محض برطرف شدن آسیب، درد هم از بین می رود؛ به عنوان مثال دردی که در اثر بریدگی قسمتی از بدن ایجاد می شود، دردی حاد است که به صورت تیز و برنده آن را احساس می کنیم و بهترین روش درمان این نوع دردها هم مصرف مسکن های غیراستروئیدی مانند بروفن و داروهای مشابه آن است. در مواردی که درد شدیدتر باشد نیز باید به کمک مخدرها درد را کنترل کرد.

دردهای مزمن معمولا در اثر ادامه یافتن دردهای حاد ایجاد می شود. البته در این شرایط منشأ درد دیگر وجود ندارد، ولی به دلیل ادامه یافتن درد، شبکه عصبی که آن را منتقل می کند دچار تحریک خود به خود خواهد شد. بنابراین درد بدون وجود عامل خارجی، ایجاد شده و ادامه پیدا می کند. درد ناشی از زونا نمونه ای از این نوع درد است که پس از برطرف شدن جوش های زونا، احساس درد ادامه خواهد داشت.

دردهای سرطانی ترکیبی از دردهای حاد و مزمن است که به دلایل مختلفی ایجاد می شود. البته باید به این نکته هم توجه داشته باشیم که در این شرایط از بین رفتن کامل درد به ندرت اتفاق می افتد. بنابراین هدف از درمان دردهای مزمن و سرطانی، کنترل و کاهش آن به میزان قابل تحمل و به حدی است که در زندگی روزانه بیمار اختلالی ایجاد نکند.

علت دردهای سرطانی

وقتی دردی در بدن مان حس می کنیم، اول از همه به دنبال عامل ایجادکننده آن هستیم. گاهی عامل ایجاد درد مشخص است و آن را براحتی پیدا می کنیم، در حالی که در شرایطی هم متوجه علت درد نخواهیم شد، اما دردهای سرطانی نیز به دلایل خاصی ایجاد می شود؛ از رشد توده سرطانی گرفته تا عوارض ناخواسته ناشی از درمان.

• دردهای سرطانی و رشد تومور

 یکی از علت دردهای سرطانی، رشد و بزرگ شدن تومور است؛ این رشد سریع و غیرطبیعی از طرفی موجب کاهش فضای کافی برای سایر سلول های آن بافت و در نتیجه فشار به آنها شده و از سوی دیگر با رسیدن به نواحی محیطی بافت، موجب وارد شدن فشار به ساختمان ها و بافت های مجاور می شود. بنابراین این فشارهای داخلی و خارجی عامل ایجاد درد در همان بافت و بافت های مجاور خواهد بود.

• دردهای سرطانی و مرگ سلولی تومور

 بتدریج و با رشد بیشتر تومور، مقدار مواد غذایی و اکسیژنی که به سلول ها می رسد نیز کاهش می یابد و در نتیجه سلول های تومور دچار مرگ سلولی می شود که این موضوع هم می تواند علت دردهای سرطانی باشد.

• دردهای سرطانی و متاستاز

پخش شدن و دست اندازی سلول های سرطانی به سایر بافت ها (متاستاز) نیز از دیگر علت دردهای سرطانی است. این سلول ها می تواند به بافت های مختلف بدن مانند استخوان، ریه و کبد دست اندازی کند و موجب بروز مشکل شود.

• دردهای سرطانی و فشار توده های بدخیم

 علاوه بر این موارد، فشار وارد شده از طرف توده بدخیم، تجمع سلول های سیستم ایمنی بدن در اطراف سلول های سرطانی و واکنش های مختلف دفاعی و واسطه های آزاد شده نیز از دیگر علت دردهای سرطانی است.

درمان دردهای سرطانی

درمان دردهای سرطانی ، از داروها و روش های مختلفی مانند شیمی درمانی نیز استفاده می شود که هریک از آنها در کنار تاثیرات درمانی، عوارض جانبی و ناخواسته ای دارد که می تواند موجب ایجاد یا تشدید دردهای سرطانی مبتلا به بدخیمی شود.

چگونگی کنترل دردهای سرطانی

تحمل درد همیشه سخت است و زمانی که این درد ناشی از سرطان باشد، تحملش دشوارتر هم می شود، بویژه زمانی که بیمار دچار مشکلات روحی شده و آستانه تحملش هم پایین آمده است، بنابراین بهترین کار این است که به شیوه هایی صحیح به فکر کنترل چنین دردهایی باشیم تا بیمار و خانواده اش زندگی راحت تری را تجربه کنند.

 دردهای سرطانی ترکیبی از دو نوع درد مزمن و حاد است، برای کنترل دردهای سرطانی در مراحل اولیه سعی می کنیم با استفاده از مسکن های ساده مانند آسپرین و استامینوفن دردهای سرطانی را کنترل کنیم و زمانی که درد شدیدتر باشد از مسکن های قوی تر مثل بروفن برای کنترل دردهای سرطانی کمک می گیریم.

زمانی که شدت درد افزایش می یابد دیگر به کمک یک نوع دارو نمی توانیم کنترل دردهای سرطانی را حل کنیم؛ چون اگر ناچار باشیم مقدار مصرف دارو را افزایش دهیم، عوارض بیشتری هم ایجاد شده و در نتیجه اثربخشی دارو در کنترل دردهای سرطانی کمتر می شود ، ضمن این که ممکن است نسبت به آن دارو تحمل و مقاومت هم ایجاد شود. به همین دلیل در چنین شرایطی باید از ترکیب دو یا چند دارو از دسته های دارویی مختلف برای کنترل دردهای سرطانی استفاده کنیم.

این شیوه ها برای کنترل دردهای سرطانی منتشر است، ولی گاهی دردهای سرطانی به یک قسمت خاص محدود می شود؛ مثلا در سرطان های معده، شبکه عصبی ای که پشت معده وجود دارد درگیر می شود که باید اقدامات خاصی برای آن انجام داد. یکی از شیوه های کنترل درد های سرطانی در این شرایط تخریب شبکه عصبی است؛ چون در این مواقع معمولا سرطان به حدی پیشرفته است که درمان دیگری نداریم و نمی توانیم عامل ایجاد درد را حذف کنیم، بنابراین ناچاریم علامت دردهای سرطانی را از بین ببریم.

در چنین شرایطی به دلیل درگیری اعصاب مختلف باید از روش فراگیرتری برای کنترل دردهای سرطانی استفاده کنیم بنابراین در این روش شلنگ خیلی نازکی کنار نخاع قرار می دهیم و آن را به پمپ های زیرپوستی متصل می کنیم؛ داخل پمپ ها هم مقداری مورفین و دیگر ترکیبات دارویی ذخیره می شود تا آنها به تدریج دارو را کنار نخاع آزاد کنند. این کار کمک می کند با مقدار خیلی کمتری از دارو، دردهای سرطانی کاهش یافته و کنترل شود.

البته این روش، علاوه بر تاثیرات مثبت، خطرات، عوارض و هزینه بیشتری نیز برای بیمار دربر دارد. در ضمن، نگهداری بیمار هم نیازمند دقت، تجربه و آموزش بیشتری است.

کنترل دردهای سرطانی و افزایش کیفیت زندگی

 دردهای سرطانی از جنبه های مختلفی قابل بررسی است؛ جنبه های روحی، اجتماعی و اقتصادی مثلا گاهی ممکن است علاوه بر پیشرفته بودن سرطان و ایجاد دردهای سرطانی ، بیمار دچار افسردگی هم بوده و فعالیتش نیز کاهش یافته باشد؛ بنابراین در این شرایط لازم است همراه با برنامه های کاهش دردهای سرطانی ، از مشاوره روانشناسی نیز برای بیمار کمک بگیریم و سعی کنیم با همکاری روانپزشکان و روانشناسان شرایط روحی بیمار را بهبود بخشیم. علاوه بر این، همکاران متخصص پزشکی ورزشی یا طب فیزیکی و توانبخشی نیز باید در این زمینه همکاری کرده تا وضع جسمانی بیمار هم بهتر از قبل شود.

بنابراین با همکاری متخصصان مختلف می توان دردهای سرطانی ، ناتوانی و افسردگی بیمار را بهبود بخشید و شرایط را به نحوی کنترل کرد که کیفیت زندگی بیمار افزایش یابد.

• خواننده گرامی

• پيشنهاد مي شود مطلب ” درمان درد در بیماران سرطانی “را جهت کسب اطلاعات بيشتر  مطالعه فرماييد